Ἀνάμεσα στίς μεγάλες μορφές τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ ξεχωρίζει καί ὁ ἅγιος Παχώμιος, τόν ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία μας τόν προσαγόρευσε Μέγα, τόσο γιά τήν προσωπική του ἀσκητική ὁσιότητα, ὅσο καί γιά τήν συμβολή του στή διαμόρφωση τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχικοῦ ἰδεώδους.
Γεννήθηκε τό 292 στήν περιοχή τῆς Κάτω Θηβαΐδος τῆς Αἰγύπτου ἀπό εἰδωλολάτρες γονεῖς. Ἔζησε στά χρόνια τοῦ Μ. Κωνσταντίνου (306-337) καί σέ ἡλικία 20 ἐτῶν κατετάγη στόν αὐτοκρατορικό στρατό καί συμμετέσχε στόν ἐμφύλιο πόλεμο ἐναντίον τοῦ Λικινίου. Γιά τόν Χριστιανισμό ἄκουσε γιά πρώτη φορά στό στράτευμα καί εἶδε τή διαφορετική ζωή καί τό ἦθος τῶν Χριστιανῶν καί ἐντυπωσιάστηκε. Χριστιανοί στρατιῶτες τόν κατήχησαν στή...νέα πίστη. Ὅταν ἀπολύθηκε ἀπό τίς τάξεις τοῦ στρατοῦ ἀποφάσισε νά πάει στήν ἔρημο, προκειμένου νά συναντήσει ἁγίους γέροντες γιά νά διδαχτεῖ περισσότερα γιά τόν Χριστιανισμό καί νά λάβει τό ἅγιο Βάπτισμα. Ἡ ζωή τῶν ἁγίων ἀσκητῶν τόν ἐνθουσίασε καί ἀποφάσισε νά ἀκολουθήσει καί ὁ ἴδιος τήν ἀσκητική ἐρημική ζωή. Τέθηκε δέ ὑπό τήν πνευματική καθοδήγηση τοῦ ὀνομαστοῦ ἀσκητῆ Παλάμονος, τοῦ ὁποίου ἔγινε ἀκόλουθος καί μιμητής γιά ἕξι περίπου χρόνια.
Περί τό 320 καί μετά τήν κοίμηση τοῦ ἁγίου γέροντος πνευματικοῦ του, ἀποφάσισε νά ἐγκατασταθεῖ σέ μιά ἔρημη νησῖδα τοῦ Νείλου ποταμοῦ, τήν Ταβέννη, στήν Ἄνω Θηβαΐδα. Τόν ἀκολούθησε ἕνας εὐλαβής καί πιστός μοναχός, ὀνόματι Ἰωάννης, μέ τή βοήθεια τοῦ ὁποίου ἵδρυσε μιά μικρή μονή. Ἐκεῖ ἀπομονωμένος ἀπό τόν κόσμο ὁ Παχώμιος ἀγωνιζόταν γιά τήν προσωπική του κάθαρση μέ προσευχή, νηστεία, ἀγρυπνία καί ἀδιάκοπη ἄσκηση ἀποκοπῆς τῶν παθῶν. Μέ τόν προσωπικό του ἀγῶνα καί τή χάρη τοῦ Θεοῦ ἔγινε θεοφόρο σκεῦος ἁγιότητας. Ἡ φήμη του δέν ἄργησε νά γίνει γνωστή στή γύρω περιοχή καί νά προσελκύσει πλῆθος ἐρημιτῶν, οἱ ὁποῖοι συνέρρεαν στήν ἀπομονωμένη νησῖδα γιά νά πάρουν τήν εὐλογία του καί νά ζητήσουν τίς πνευματικές του νουθεσίες. Πολλοί ἀπό αὐτούς δήλωναν ὅτι ἤθελαν νά ἐγκαταβιώσουν πλησίον του. Ἔτσι σέ σύντομο χρόνο ἡ νησῖδα Ταβέννη ἀριθμοῦσε περισσότερος ἀπό 14.000 μοναχούς! Ἀξιώθηκε ὁ Παχώμιος νά εἶναι ὁ μεγαλύτερος οἰκιστής μοναχῶν στήν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας.
Οἱ μοναχοί της Ταβέννης ὀνομάστηκαν Ταβεννησιῶτες καί ζοῦσαν σέ μικρά οἰκήματα ἀνά τρεῖς. Ὁ συγγραφέας τῆς λεγομένης «Λαυσαϊκής Ἱστορίας», πού συνέγραψε περί τό 420 ὁ Παλλάδιος, ἀναφέρει πώς ὁ Παχώμιος βλέποντας αὐτόν τόν μεγάλο ἀριθμό τῶν ἀναχωρητῶν, ἄτακτα ζῶντας, χωρίς κανόνες, ἀποφάσισε νά τούς συνενώσει σέ κοινόβιο, κάτω ἀπό τήν καθοδήγηση ἑνός ἡγουμένου. Νά μένουν σέ ἑνιαῖο χῶρο, τή Μονή, νά ἔχουν κοινή προσευχή, κοινό φαγητό, κοινή ἐνδυμασία, κοινή ἐργασία, κοινά ἔσοδα καί ἔξοδα. Γιά τό λόγο αὐτό κατάρτισε κανόνες, οἱ ὁποῖοι θά γίνονται ἀποδεκτοί ἀπό τούς μοναχούς καί θά καθορίζουν τή ζωή τους στό κοινόβιο.
Οἱ πολυάριθμοι μοναχοί Ταβεννησιῶτες ἀποδέχτηκαν τούς κανόνες καί συνενώθηκαν, ἀποτελοῦντες τό πρῶτο κοινόβιο μοναστήρι στήν ἱστορία τοῦ χριστιανικοῦ μοναχισμοῦ. Ὁ Παχώμιος θεωρεῖται ὁ θεμελιωτής τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ. Ἡ κύρια ἐνασχόληση τῶν μοναχῶν ἦταν ἡ κοινή πρωινή καί βραδινή προσευχή. Ἡ ἐργασία ἦταν ὑποχρεωτική γιά ὅσους μποροῦσαν νά ἐργάζονται καί τό κέρδος τῆς ἐργασίας ἔμπαινε σέ κοινό ταμεῖο γιά τήν συντήρηση ὅλων καί ὅσων δέ μποροῦσαν νά ἐργαστοῦν. Ἦταν ὑποχρεωμένοι νά φοροῦν ὁμοιόμορφη ἐνδυμασία, ἡ ὁποία ἀποτελοῦνταν ἀπό λινό ποδήρη χιτῶνα, ζώνη τρίχινη καί κωνοειδές κουκούλιο, τό ὁποῖο ἔφτανε ὡς τούς ὤμους. Ὑποδήματα σπάνια φοροῦσαν. Κοινή ἦταν ἐπίσης καί ἡ τροφή καί τά γεύματά τους ἀποτελοῦνταν ἀπό φυτικές τροφές, τυρί καί νερό. Κατά τήν ὥρα τους γεύματος ἐπικρατοῦσε σιγή καί οἱ μοναχοί συνεννοοῦνταν μεταξύ τους μέ νεύματα. Κάλυπταν ἐπίσης τά πρόσωπά τους ὥστε νά βλέπουν μόνο τήν τράπεζα καί νά μή διασπᾶται ἡ προσοχή τους μέ τούς ἄλλους μοναχούς.
Οἱ Ταβεννησιῶτες μοναχοί κοιμούνταν ἐλάχιστα καί οὐδέποτε σέ κλίνη, ἀλλά καθιστοί. Κάθε Σάββατο καί Κυριακή κοινωνοῦσαν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, ἀφοῦ προηγεῖτο ἡ ἀλληλοσυγχώρηση καί ὁ ἀσπασμός τῆς ἀγάπης μεταξύ τους. Ὁ Παχώμιος ὅρισε νά εἶναι χωρισμένοι σε εἰκοσιτέσσερα τάγματα, καθένα χαρακτηριζόμενο ἀπό τά γράμματα της ἀλφαβήτου. Σέ αὐτά κατατάσσονταν ἀνάλογα μέ τήν πνευματική τους ὡριμότητα καί τήν συμπεριφορά τους στό κοινόβιο.
Ὁ ἅγιος Παχώμιος δέν ξεχώριζε τόν ἑαυτό του ἀπό τούς ἄλλους μοναχούς, ἀλλά συμμετεῖχε τό ἴδιο μέ αὐτούς στό κοινόβιο μέ τούς ἴδιους κανόνες. Ἄν καί ἡγούμενος, οὐδέποτε διαφοροποιήθηκε ἀπό τούς ἄλλους μοναχούς στή διακονία. Τό ἔτος 348 ἐκδηλώθηκε πανώλη στό κοινόβιο, ὅπου προσβλήθηκαν πολλοί μοναχοί ἀπό τή νόσο καί πέθαναν. Ὁ ἅγιος Παχώμιος περιποιοῦνταν μέ αὐταπάρνηση τούς ἀσθενεῖς μοναχούς. Ὡστόσο προσβλήθηκε καί αὐτός ἀπό τή νόσο, ἀσθένησε καί ἀπέθανε. Τόν διαδέχτηκε στήν ἠγουμενία ὁ ὅσιος Θεόδωρος ὁ Ἡγιασμένος, μιά ἄλλη ἐπίσης σημαντική μορφή τοῦ μοναχισμοῦ. Ἡ μνήμη τοῦ Μεγάλου Παχωμίου τιμᾶται στίς 15 Μαΐου.
Ἡ ἱκανότητα τοῦ ἁγίου Παχωμίου νά συνενώσει καί νά διοικήσει τόσες χιλιάδες ἀνθρώπους ὑπῆρξε θαυμαστή καί μόνο ἡ δύναμη καί ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ μπορεῖ νά τήν ἐξηγήσει. Ἡ βιογραφία του ἀναφέρει πώς τούς κανόνες τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ του ὑπαγόρευσε ἄγγελος Κυρίου. Ὁ ἅγιος Παχώμιος ἔβαλε ὅπως εἴπαμε τά θεμέλια τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι σύμφωνος μέ τήν χριστιανική διδασκαλία. Ἀποτελεῖ δέ τόν πυρῆνα τῆς ἰδανικῆς κοινωνικῆς συμβιώσεως καί τόν ὁδηγό γιά τήν ἰδανική κοινωνία, ἡ ὁποία μπορεῖ νά φέρει τήν πολυπόθητη εἰρήνη, ἀδελφοσύνη καί ἀγάπη στήν ἀνθρωπότητα. Γι' αὐτό καί ὁ ἅγιος Παχώμιος χαρακτηρίζεται μέγας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου