Ἡ γεωργία ἐξευγενίζει τόν ἄνθρωπο, τόν ὁπλίζει μέ ὑπομονή, ταπείνωση καί φιλοπατρία

Γράφει ὁ Δημήτριος Νατσιός

δάσκαλος-Κιλκίς

Τώρα πού τηγανιζόμαστε ἀπό νέας κοπῆς κρίση καί ἀκούγεται ἡ βοή τῆς ἐπερχόμενης ἔλλειψης τροφίμων, δημοσιεύω καί πάλι ἕνα παλιό μου ἄρθρο γιά τήν ἀξία τῆς γεωργικῆς τέχνης.

Εἶχα διαβάσει σέ μικρότερη ἡλικία, ὅταν πολλές φορές διαβάζουμε ἀνώριμα, περίπου βουλιμικά κάποια βιβλία, τήν ἐξαίσια πραγματεία τοῦ Ξενοφῶντος μέ τίτλο «Οἰκονομικός». Ἀνήκει στήν τετραλογία τῶν φιλοσοφικῶν του ἔργων, πού στρέφονται γύρω ἀπό τήν μορφή τοῦ μεγάλου δασκάλου του, τοῦ Σωκράτη. Τά ἄλλα... τρία τιτλοφοροῦνται «Ἀπομνημονεύματα», «Συμπόσιον» καί «Ἀπολογία». Στό ἔργο αὐτό ὁ μέγας φιλόσοφος ἀναφέρεται κυρίως στήν γεωργία, σημειώνοντας στήν εἰσαγωγή τοῦ πέμπτου κεφαλαίου ὅτι «ἔοικε γάρ ἡ ἐπιμέλεια αὐτῆς εἶναι ἅμα τε ἡδυπάθεια τίς καί οἴκου αὔξησις καί σωμάτων ἄσκησις εἰς τό δύνασθαι ὅσα ἀνδρί ἐλευθέρῳ προσήκει», δηλαδή, ἡ γεωργία εἶναι πηγή τέρψεως καί τῆς περιουσίας αὔξηση καί τοῦ σώματος ἄσκηση, ὥστε νά μπορεῖ τό σῶμα νά κάνει ὅσα ἁρμόζουν σ' ἕναν ἄνθρωπο ἐλεύθερο, διότι «τῶν σωμάτων θηλυνομένων καί αἱ ψυχαί πολύ ἀρρωστότεραι γίγνονται».

Πρίν σχολιάσουμε τούς λόγους τοῦ προγόνου μας, μία ἀκόμη ἐπίκαιρη παραπομπή. Στό ἴδιο κεφάλαιο, στίχος 17, λέει ὁ Σωκράτης.  (Χρησιμοποιῶ τήν ἔκδοση «Βιβλιοθήκη τῶν Ἑλλήνων). «Καί ὡραῖος εἶναι ὁ λόγος ἐκείνου πού εἶπε πώς ἡ γεωργία εἶναι τῶν ἄλλων τεχνῶν μητέρα καί τροφός. Διότι, ἄν ἡ γεωργία πάει καλά, καλά πηγαίνουν καί οἱ ἄλλες τέχνες ὅπου, ἀντιθέτως, ἡ γῆ, κατ' ἀνάγκην, μείνει χέρσα, ἐκεῖ σχεδόν σβήνουν καί ἅπασαι οἱ ἄλλες τέχνες... στεριανές καί θαλασσινές».

Πᾶμε, τώρα, μία βόλτα σ' ἕνα μανάβικο τῆς γειτονιᾶς. Τί ἀντικρίζεις; Ντομάτες Βελγίου, πατάτες Αἰγύπτου, κρεμμύδια καί λεμόνια Τουρκίας, ἑσπεριδοειδῆ Ἱσπανίας. Γέμισε ὁ τόπος ἀπό εἰσαγόμενα φροῦτα. (Δέν ἐξαιρῶ τα, σάπια, ἄνοστα καί ἐπιβλαβῆ, πολιτικά). Ἕνας τόπος εὐλογημένος σάν τόν δικό μας, «ἡλιοστάλακτος», ἀγκαλιασμένος ἀπό θάλασσα - «Θεέ μου πόσο μπλέ ξοδεύεις γιά νά μήν σέ βλέπουμε» θά πεῖ ἐξαίσια ὁ Ἐλύτης- εἶναι δυνατόν νά εἰσάγει ντομάτες; Λιβάδι ἀπέραντο ἡ πατρίδα μας, ὁ καιρός τῆς καλοσυνεύει δύο μῆνες ἐνωρίτερα ἀπό τῶν «Εὐρωπαίγων», εἶναι δυνατόν νά μήν ἔχει ἐπάρκεια σέ γεωργοκτηνοτροφικά ἀγαθά; Ἀντί νά εἴμαστε τό περιβόλι τῆς Εὐρώπης, ἡ γῆ μας εἶναι σχεδόν ἀμόλυντη λόγῳ τῆς σχεδόν ἀνύπαρκτης βιομηχανίας, καταντήσαμε χερσοτόπι, καταστρέψαμε τήν γεωργία, τήν μητέρα τῶν τεχνῶν, κατά τόν Σωκράτη. Ὅλοι οἱ ἀνέμπνευστοι μπακαλόγατοι πού, κακή τή ὥρα, κυβέρνησαν τόν τόπο λές καί συνωμότησαν γιά νά διαλύσουν τήν γεωργία. Ποινικοποίησαν τήν χειρωνακτική ἐργασία, ξερίζωσαν τόν λαό ἀπό τίς ἑστίες του, τόν στοίβαξαν στίς ἀπάνθρωπες τσιμεντουπόλεις, μετέτρεψαν πολλούς σέ ἀεροκοπανατζῆδες τοῦ Δημοσίου καί... ἰδού τά ἀποτελέσματα: τρῶμε τά σκόρδα καί τά κρεμμύδια τῶν Τούρκων, καταναλώνουμε τά γαλακτοκομικά τῶν Ὁλλανδῶν. (Οἱ Κασσάνδρες μιλοῦν γιά ἐπισιτιστική κρίση. Ἀλλοίμονό μας ἄν συμβεῖ. Θά καταντήσουμε κανίβαλοι...)....

Καί τά δικά μας τά μοσχοαναθρεμμένα βλαστάρια παλεύουν γιά μεταπτυχιακά καί διδακτορικά, καλό κι εὐλογημένο αὐτό, ὅμως ἡ λύση εἶναι ἡ ἐπιστροφή στήν μάνα γῆ.

Θυμήθηκα ἕνα ρητό: «Ἄν θέλεις νά καταστρέψεις ἕνα ἔθνος νά ἐπιμηκύνεις τήν παρουσία τῶν νέων στά θρανία». «Σκοτώνονται» σήμερα τά παιδιά μας γιά νά μαζέψουν «χαρτιά». Γιατί; Γιά νά τά κερδίσουν οἱ Εὐρωπαῖοι, νά φύγουν στήν Γερμανία πού λεηλατεῖ τά καλύτερα μυαλά τῆς πατρίδας μας. Τά ὡραιότερά τους χρόνια, πού ὅλες οἱ πνευματικές καί σωματικές τους δυνάμεις εἶναι στήν «καλύτερή τους ὥρα», τά περνοῦν στά σπουδαστήρια. Γεγονός μέ ὀδυνηρότατες συνέπειες καί στό μεγαλύτερο ἐθνικό πρόβλημα, τό δημογραφικό.

Ἄς γνωρίζουμε ὅτι ἡ κατοχή γῆς, ἡ ἰδιοκτησία τονώνει τό ἐθνικό αἴσθημα, λόγῳ προσωπικοῦ γοήτρου καί ἀλληλεγγύης πρός τήν πατρίδα. Ἡ γῆ γεννᾶ δεσμούς πού κινοῦν καί ἀφυπνίζουν τόν ἄνθρωπο. Ὅταν μιλᾶμε γιά φιλοπατρία, μιλᾶμε καί γιά ἀγάπη στό γενοτόπι μας, τοῦ χώματος πού μᾶς ἀνέστησε. (Εἴμαστε «γέννημα καί θρέμμα» τῆς τάδε περιοχῆς).

Τά λιοντάρια τοῦ 1940 ἦταν ἀγροτόπαιδα, σκληροτράχηλοι δουλευτάδες τῆς γῆς, πολέμησαν καί νίκησαν γιατί ὑπερασπίζονταν τά ὀργωμένα χωράφια τους καί ὄχι τόν κοπανιστό «ἀέρα» τοῦ ρετιρέ μιᾶς πολυκατοικίας. «Ἡ γῆ» λέει ὁ Σωκράτης, «παρακινεῖ σημαντικά τούς γεωργούς νά ὑπερασπίζουν ἔνοπλοι τή χώρα, γιατί παράγει τούς καρπούς της στό ὕπαιθρο, ὥστε νά τούς παίρνει ἐκεῖνος πού νικᾶ». Εἴδαμε τί ἔγινε κατά τή γερμανική Κατοχή. Κατέκλεψαν οἱ πρόγονοι τῆς Μέρκελ τήν παραγωγή καί ὁ λαός, κακουχούμενος καί λιμοκτονῶν, ἀποδεκατίστηκε.

«Οὕτῳ καί τά ἤθη γενναιοτάτους τους αὐτή συνόντας ἡ γεωργία ἔοικε παρέχεσθε». Ἡ γεωργία διαμορφώνει εὐγενέστατο τό ἦθος τῶν ἀνθρώπων, πού ἀπασχολοῦνται μ' αὐτή. Πλήν τῆς φιλοπατρίας, ἡ γεωργία ἐξευγενίζει τόν ἄνθρωπο, τόν ὁπλίζει μέ ὑπομονή, καρτερία, γενναιότητα. Βλέπει ὁ ἄνθρωπος τό θαῦμα τῆς κτίσης, ταπεινώνεται, κοπιάζει, μοχθεῖ καί, ὅταν ἔρθει ὁ καρπός, χαίρεται καί καμαρώνει. Μία αἰτία τῆς τωρινῆς ἀπιστίας καί τῆς ἀλαζονείας εἶναι καί ἡ ἀπομάκρυνσή μας ἀπό τή γῆ. Μές στίς φωσφορίζουσες τσιμεντουπόλεις θαυμάζουμε τά ἔργα τῶν χειρῶν μας, τά ἐφήμερα καί πομπώδη, χάσαμε τά «καλά λίαν» ἔργα τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος στόν λόγο του «Εἰς ἀνδριάντας» σημειώνει: «Ἅπαν ἀσελγείας εἶδος ἐξελήλαται, πολλή δέ πανταχοῦ ἀνθεῖ ἡ σωφροσύνη. Τό δέ αἴτιον, ἐπίπονος ἐστίν αὐτοῖς ὁ βίος, καί διδασκαλεῖον τῆς ἀρετῆς καί τῆς σωφροσύνης ἔχουσι τήν γῆς ἐργασίαν καί τέχνην μετιόντες, ἤν,ἥν,ἦν πρό τῶν ἄλλων ἁπασῶν ὁ Θεός εἰς τόν βίον εἰσήγαγε τόν ἡμέτερον». (ὀμιλ. ΙΘ', Ι, ΕΠΕ 32, 578). Δηλαδή: «Κάθε εἴδους ἀσέλγειας ἔχει ἀπομακρυνθεῖ καί παντοῦ στίς ἀγροτικές περιοχές ἀνθεῖ ἡ σωφροσύνη. Καί ἡ αἰτία εἶναι ἡ κουραστική ζωή τῶν γεωργῶν καί ὡς σχολεῖο τῆς ἀρετῆς καί τῆς ἁγνότητας ἔχουν τήν καλλιέργεια τῆς γῆς καί ἀσκούς τήν τέχνη, πού ὁ Θεός εἰσήγαγε στή ζωή πρίν ἀπ' ὅλες, δηλαδή τήν γεωργία». (Αὐτά τότε...)

Ἡ ἐργασία στό χωράφι σέ καταπονεῖ μέν, ἀλλά νιώθεις τήν χαρά τῆς ἐργασίας. Ὁ φραπές στά... κηφηνεία, ἡ ἀπραξία, ἡ νωθρότητα, γεννοβολοῦν τούς ἀφιονισμένους κουκουλοφλώρους. Οἱ νέοι, οἱ πακεταρισμένοι καί σιδερωμένοι στίς μεγαλουπόλεις, οὔτε λέξεις ἔχουν γιά νά μιλήσουν οὔτε διακονοῦν τήν γῆ γιά νά «πονοῦν» καί νά συμπονοῦν. Τά λεγόμενα «ἐπεισόδια» τούς ἐκτονώνουν. Ὅπως στρώσαμε ἔτσι κοιμόμαστε. Τήν ἑλληνική γῆ ἐξάλλου τήν δουλεύουν μόνο οἱ παράνομοι μετανάστες. Ἡ γεωργική τέχνη, λέει ὁ Σωκράτης, δέν χρειάζεται πτυχία καί ἡ γῆ, τό ξέρουν ὅλοι, εὐεργετεῖ ὅσους τήν εὐεργετοῦν. (20, 14). Ὁ μόνος πού κατανόησε τήν σημασία τῆς γεωργίας καί ἐργάστηκε μέ ἀποστολικό ζῆλο γιά τήν προαγωγή της ἦταν ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας. Εἶναι νομίζω περιττή ἡ ἀπαρίθμηση τῶν ἐπιτευγμάτων του.

Δέν θά μποροῦσε νά ἀπουσιάζει ἡ «παιδεία τῆς ἀμάθειας» ἀπό τήν περιρρέουσα ἀπαξίωση καί περιφρόνηση τῆς γεωργικῆς καί κάθε χειρωνακτικῆς τέχνης. Σχεδόν ἀνύπαρκτη στά βιβλία γλώσσας ἡ προβολή καί ἡ ἐξύμνηση τῆς ἐργατικότητας, τῆς φιλοπονίας, τοῦ μόχθου. Στήν Στ' Δημοτικοῦ στό γ' τεῦχος τῆς γλώσσας, στήν ἑνότητα γιά τήν ἐργασία, ὡς «ἐπάγγελμα μέ προοπτική», (σέλ.22), προτείνονται τα: ὑπεύθυνος τροφοδοσίας ξενοδοχείων, τεχνικός Ἡ/Υ, γραφίστας ἠλεκτρονικῆς σχεδίασης ἐντύπου καί ἠχολήπτης. Δουλειές ἀτσαλάκωτες, τοῦ γραφείου, ἄπασες δορυφοροῦσες της νέες τεχνολογίες, πλήν μιᾶς, αὐτῆς τοῦ σερβιτόρου. Ἄρα ὁ Ἕλλην τῆς αὔριον, ὅπως τόν ὁραματίζεται τό ὑπουργεῖο τῆς ἑλληνοκτόνου παιδαγωγίας, θά λυγίζει τήν μέση του ὑπηρετῶντας τήν... ἀκράτεια τῶν καλοζωισμένων, ἀργόσχολων γραϊδίων τοῦ Βορρᾶ, τούς ἰδιοκτῆτες τῆς γῆς καί τῶν ρόδινων ἀκρογιαλιῶν μας. Οἱ πιό «τυχεροί» βεβαίως. Οἱ λοιποί θά σερφάρουν καί θά ἐπικοινωνοῦν μέ τούς χιλιάδες «φίλους» τους, στό facebook...

Δημήτρης Νατσιός

δάσκαλος-Κιλκίς