Τὸ sharenting καὶ ἡ προστασία τοῦ διαδικτυακοῦ ἀποτυπώματος τῶν παιδιῶν

Τὰ μέσα μαζικῆς δικτύωσης ἔχουν ἀλλάξει τὸν τρόπο ποὺ οἱ ἄνθρωποι ἐπικοινωνοῦν, ποὺ μαθαίνουν τὰ νέα ἀλλὰ καὶ τὸν τρόπο ποὺ μοιράζονται πληροφορίες μὲ ἄλλους. Ἡ χρήση τῶν μέσων μαζικῆς δικτύωσης ἔχει γίνει μία καθημερινότητα γιὰ τοὺς περισσότερους. Ἀνεβάζουν ποστ γιὰ αὐτὰ ποὺ σκέφτονται ἢ βιώνουν. Γιὰ αὐτοὺς ποὺ εἶναι γονεῖς, αὐτὸ πολλὲς φορὲς περιλαμβάνει καὶ τὸ τί κάνουν τὰ παιδιά τους. Ποιὰ εἶναι ὅμως ἡ λεπτὴ αὐτὴ γραμμὴ ποὺ διαχωρίζει τὴν χρήση τοῦ μέσου σὲ λογικὰ πλαίσια ἀπὸ ἐκείνη ποὺ μὲ ὑπερβολὴ προβάλει καὶ δίνει παραπάνω πληροφορίες ἀπὸ ὅσες πρέπει στὸ διαδίκτυο γιὰ τὰ παιδιά του; 

Ἡ ὑπερέκθεση στὴν ὁποία, λοιπόν, οἱ γονεῖς ὑποβάλλουν τὰ παιδιά τους στὰ μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης, συνήθως μέσω φωτογραφιῶν ἢ καὶ παράθεσης λεπτομερειῶν ἀπὸ τὴν καθημερινότητά τους ὀνομάζεται sharenting. Τὸ φαινόμενο αὐτό, ποὺ σχηματίζεται ἀπὸ τὶς λέξεις share (μοιράζομαι) καὶ parenting (ἀνατροφή), μᾶς φανερώνει μία πολιτισμικὴ...
ἀλλαγὴ στὸν τρόπο ποὺ μεγαλώνουμε τὰ παιδιά μας καὶ ἐγείρει ἐρωτήματα ποὺ ἀφοροῦν τὰ δικαιώματα, τὴν ἠθικὴ καὶ τὴν ἰδιωτικότητα. 

Τὸ sharenting βασίστηκε σὲ οἰκογενειακὲς παραδόσεις ὅπως τὰ οἰκογενειακὰ φωτογραφικὰ ἄλμπουμ τὶς ὁποῖες προκαλεῖ φέρνοντας τὶς στὴν ψηφιακὴ ἐποχή. Τὰ ψηφιακὰ φωτογραφικὰ ἄλμπουμ παραμένουν ἀναλλοίωτα στὸ πέρασμα τοῦ χρόνου σὲ ἀντίθεση μὲ τὰ χάρτινα καὶ εἶναι διαθέσιμα σὲ πολὺ μεγαλύτερο κοινό, μὲ τὸν κίνδυνο ὡστόσο τῆς ἀνεξέλεγκτης διάδοσης πληροφοριῶν νὰ ἐλλοχεύει. Οἱ γονεῖς ἄλλοτε θέλοντας νὰ μοιραστοῦν μία στιγμή, ἄλλοτε θέλοντας νὰ ἀνταλλάξουν ἀπόψεις καὶ συμβουλές, εἴτε ἁπλὰ θέλοντας νὰ εἶναι κι ἐκεῖνοι μέρος αὐτῆς τῆς εὔκολης καὶ γρήγορης δημοσιότητας, ἀνεβάζουν στὰ μέσα μαζικῆς δικτύωσης πληροφορίες γιὰ τὰ παιδιά τους, ἀψηφώντας τὰ δικά τους δικαιώματα. Δημιουργοῦν ἔτσι, πολλὲς φορὲς ἀπὸ τὴν γέννα τους, ἕνα ἀνεξίτηλο διαδικτυακὸ ἀποτύπωμα ποὺ θὰ τὰ ἀκολουθεῖ γιὰ ὅλη τους τὴ ζωή. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο τοὺς στεροῦν τὴν ἐπιλογὴ νὰ ἀποφασίσουν γιὰ τὸ ἀποτύπωμα ποὺ τὰ ἴδια θέλουν νὰ ἀφήσουν στὸ διαδίκτυο. Ἡ ἐνδεχόμενη παραβίαση τῆς ἰδιωτικότητας τῶν παιδιῶν τοὺς μέσω τοῦ καθορισμοῦ καὶ τῆς δημοσιοποίησης ἑνὸς ἀνεξίτηλου ψηφιακοῦ ἀποτυπώματος, πρὶν καν τὰ ἴδια συναινέσουν σὲ αὐτὸ ἐγείρει σοβαρὰ ἐρωτήματα γιὰ τὸ πῶς αὐτὸ μπορεῖ νὰ ἐπηρεάσει τόσο τὰ παιδιὰ ὅσο καὶ τοὺς ἴδιους στὸ μέλλον. 

Ὑπάρχει μία κοινὴ θεώρηση πὼς οἱ γονεῖς θέλουν τὸ καλύτερο γιὰ τὰ παιδιὰ τοὺς ἀλλὰ καὶ πὼς γνωρίζουν καλύτερα ἀπὸ τὰ ἴδια τί εἶναι ὠφέλιμο γιὰ ἐκεῖνα. Πίσω ἀπὸ αὐτὰ τὰ ἐπιχειρήματα ἐλλοχεύει ὁ κίνδυνος νὰ θολώνεται ἡ αὐτοκριτική, ἀψηφώντας κινδύνους ποὺ αὐτὲς οἱ ἐπιλογὲς τοὺς μπορεῖ νὰ ἐγκυμονοῦν. Σὲ αὐτὴν τὴν περίπτωση οἱ ἐνδεχόμενοι κίνδυνοι εἶναι πολλὲς φορὲς ἰδιαιτέρως δυσδιάκριτοι ἕως ἄγνωστοι ἀφοῦ τὰ μέσα μαζικῆς δικτύωσης βρίσκονται στὴ ζωὴ μᾶς λίγο παραπάνω ἀπὸ μία δεκαετία καὶ ἀκόμα δὲν γνωρίζουμε ἀκριβῶς τὴν ἔκταση τῶν ἐπιπλοκῶν ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχουν στὸ μέλλον. 

Τὸ sharenting ἐμφανίζεται μὲ διάφορες μορφές. Μία ἀπὸ αὐτὲς εἶναι καὶ ἡ ἐπιδίωξη τῶν γονέων νὰ ἐπιδείξουν τὴν ἐγκυμοσύνη/ μητρότητα / πατρότητά τους γιὰ νὰ προσδιοριστοῦν ὡς ἐπιτυχημένοι στὰ πλαίσια μίας κουλτούρας ποὺ ἐπιβραβεύει τὴν ἐγκυμοσύνη στὸ βαθμὸ ποὺ αὐτὴ ἐξυπηρετεῖ ὡς μέσο αὐτοπροβολῆς μιμούμενοι ἐπιλογὲς διασημοτήτων. 

Ἀκόμη, παρατηρεῖται ἕνας ἀνεπίσημος διαγωνισμὸς στὰ μέσα δικτύωσης ποὺ ὠθεῖ τοὺς γονεῖς νὰ προσπαθοῦν νὰ φαίνονται οἱ πιὸ ἀστεῖοι, ἔξυπνοι καὶ ἐκπληκτικοὶ γονεῖς ποὺ μπορεῖ νὰ ὑπάρχουν καὶ αὐτὸ τοὺς καθιστὰ ὑπόδουλους τῶν like καὶ τῶν ἀναδημοσιεύσεων τῶν ἀναρτήσεών τους, ὁ ἀριθμὸς τῶν ὁποίων τοὺς ὑποδεικνύει τὸ πόσο ἐπιτυχημένοι εἶναι στὸ ρόλο τοῦ γονέα. 

Στὰ πλαίσια αὐτά, τὰ μέσα δικτύωσης κατακλύζονται ἀπὸ φωτογραφίες ποὺ ἀπεικονίζουν τεχνητὰ τέλειες στιγμὲς ἀπὸ τὴν ὑποτιθέμενη καθημερινότητα τῶν γονιῶν ποὺ τὶς δημοσιεύουν. Αὐτὲς οἱ φωτογραφίες ὅμως, χρειάστηκαν ἐπανειλημμένες προσπάθειες καὶ καθοδήγηση ἀπὸ τοὺς γονεῖς ὥστε νὰ ἀποδοθεῖ τὸ ἐπιθυμητὸ ἀποτέλεσμα, στερώντας τους ἔτσι ποιοτικές, ἀνεκτίμητες στιγμές. 

Ὡστόσο, ἀρκετοὶ γονεῖς προσπαθοῦν νὰ διαφυλάξουν τὶς πληροφορίες ποὺ μοιράζονται ἀπὸ τὰ μάτια ἀγνώστων χρησιμοποιώντας κάποιες ρυθμίσεις ἀσφαλείας στὸ λογισμικὸ περιήγησης τῆς συσκευῆς τους. Νιώθουν ἔτσι μία λανθασμένη αἴσθηση ἀσφάλειας καὶ καθησυχάζουν τὸν ἑαυτό τους. Ἡ ἀλήθεια, ὅμως, εἶναι πὼς ἡ πληροφορία εἶναι διαθέσιμη καὶ προσβάσιμη ἀνὰ πάσα στιγμὴ σὲ ἄτομα ποὺ ξέρουν πῶς νὰ τὴν ἐντοπίσουν. Τὸ φάσμα αὐτῶν τῶν πληροφοριῶν ξεκινᾶ ἀπὸ ἀκατάλληλες φωτογραφίες καὶ φτάνει ἕως τὴν πληθώρα στοιχείων ποὺ θὰ μποροῦσαν π.χ νὰ προδώσουν τὴν τοποθεσία ποὺ βρίσκεται ἕνα παιδί, τὶς συνήθειές του, πληροφορίες ποὺ δυνατὸν νὰ γίνουν ἐπικίνδυνες γιὰ αὐτά. 

Οἱ γονεῖς εἶναι οἱ φύλακες τῶν προσωπικῶν δεδομένων τῶν παιδιῶν τους καὶ αὐτοὶ ποὺ ἀποφασίζουν τί πρέπει νὰ μένει ἰδιωτικὸ καὶ τί μπορεῖ νὰ μοιραστεῖ μὲ τὸν ὑπόλοιπο κόσμο γὶ αὐτὸ καὶ πρὶν ἀπὸ κάθε δημοσίευση φωτογραφίας παιδιοῦ στὸ διαδίκτυο εἶναι χρήσιμο νὰ ζυγίζουν τὰ ὑπὲρ καὶ τὰ κατὰ μίας τέτοιας ἐνέργειας. Καλὸ εἶναι νὰ θυμοῦνται πὼς μία φωτογραφία μπορεῖ νὰ δημιουργεῖ εὐχάριστα συναισθήματα χωρὶς ἀπαραίτητα νὰ τὴν μοιράζονται στὰ μέσα δικτύωσης. Τὰ παιδιὰ ἐνδέχεται νὰ μὴ συμφωνοῦν μὲ τὴν ἀπόφαση τῶν γονέων νὰ μοιραστοῦν προσωπικὰ δεδομένα (θετικὰ ἢ ἀρνητικὰ) γιὰ τὰ ἴδια στὸ διαδίκτυο, ὡστόσο ἐκεῖνα δὲν ἔχουν τὴν ἐπιλογὴ τῆς συναίνεσης ἢ μή. Κι ἐνῶ οἱ ἐνήλικοι μποροῦν νὰ ὁρίσουν τὶς παραμέτρους ποὺ ἀφοροῦν τὰ δεδομένα ποὺ ἐπεξεργάζεται τὸ ἑκάστοτε πρόγραμμα περιήγησης, τὰ παιδιά τους δὲν ἔχουν τὸν ἔλεγχο τοῦ ἴδιου του ψηφιακοῦ τους ἀποτυπώματος. Ἀκόμη, ἕνα χρήσιμο ἐρώτημα ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ τίθεται εἶναι τὸ τί εἰκόνα θὰ δημιουργεῖ γιὰ τοὺς μελλοντικοὺς ἐνήλικες τὸ ψηφιακὸ ἀποτύπωμα ποὺ οἱ γονεῖς θὰ ἔχουν δημιουργήσει γιὰ αὐτά. Ἀλλὰ καὶ τὸ ἂν μὲ τὸ νὰ δημοσιοποιοῦν φωτογραφίες τῶν παιδιῶν στὰ μέσα δικτύωσης δημιουργοῦν καὶ σὲ ἐκεῖνα τὴν ἀνάγκη γιὰ διαρκῆ ἀναζήτηση τῆς φήμης ἢ δημοσιότητας. 

Ἡ ἀποχὴ ἀπὸ τὰ μέσα δικτύωσης δὲν εἶναι ἀπαραίτητη καθὼς καὶ ὅποια μέθοδος ἀκυρώνει τὴν ὑπόστασή τους ὡς σύγχρονα ἄτομα. Μὲ τὸ νὰ τοὺς ζητεῖται νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ διασυνδέσεις καὶ κοινωνικὲς ἐπαφὲς ποὺ οἱ ἴδιοι θεωροῦν σημαντικές, δὲν εἶναι ὁ πιὸ ἐπιθυμητὸς δρόμος τῆς σωστῆς χρήσης τῶν μέσων δικτύωσης. Ἀντ’ αὐτοῦ εἶναι χρήσιμο νὰ παρουσιάζονται τὰ δικαιώματα παιδιῶν καὶ γονέων ὡς συνυφασμένα, μὲ τὴ χρήση τεκμηριωμένων ἀπόψεων γιὰ τὴν ἰδιωτικότητα καὶ τὴ δημοσιοποίηση ποὺ νὰ εὐνοοῦν τόσο τὰ παιδιὰ ὅσο καὶ τοὺς γονεῖς. Τέλος, θὰ πρέπει νὰ ἀναρωτηθοῦμε πόση βαρύτητα ἐμεῖς προσδίδουμε στὰ μέσα δικτύωσης καὶ κατὰ πόσο αὐτὰ ἐπηρεάζουν τὴν ἰδιότητά μας ὡς γονεῖς.

enromiosini