Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος χτυπάει τὸ παραπάτημα κληρικῶν καὶ μοναχῶν

Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Στυλιανοῦ Παπαδόπουλου, καθηγητοῦ Πανεπιστημίου

«Ο ΠΛΗΓΩΜΕΝΟΣ ΑΕΤΟΣ» (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)

Δὲν τοῦ `φτανε  ἡ ἀρρώστια καὶ οἱ δυσκολίες τῆς ἄσκησης, ἦρθε καὶ ἡ κατακραυγὴ τοῦ κόσμου. Λὲς καὶ ὅλοι ὅλα τὰ περίμεναν ἀπ` αὐτόν. Σήμερα κληρικοὶ ἀπὸ τὴ μία πόλη· αὔριο μοναχοὶ ἀπὸ τὸ τάδε μοναστήρι. Εἶχε παραγίνει τὸ κακὸ καὶ τρέχανε στὸ Γρηγόριο. Ἂν ἐπενέβαινε, ἂν συμβούλευε αὐτός, κάτι θὰ γινότανε, θὰ τὸν ἄκουγαν ἀρκετοί. Οἱ πιστοὶ σκανδαλίζονταν μὲ τὴν ἄθλια συνήθεια.

Ποιὰ ἦταν ἡ συνήθεια; Τῶν συνεισάκτων. Ναί, ὑπῆρχαν ἄγαμοι κληρικοὶ καὶ προπαντὸς μοναχοὶ καὶ μοναχές, ποὺ στὸ σπίτι τους εἴχανε συνείσακτες καὶ συνεισάκτους. Ἕνας μοναχός, δηλαδή, ἐκεῖ ποὺ ἀσκήτευε εἶχε καὶ μοναχή, μία γυναίκα ποὺ ἐπίσης ἀσκήτευε. Τὸ ἴδιο καὶ μία μοναχή, συνέβαινε στὸ σπίτι ποὺ ἀσκήτευε νὰ ἔχει καλέσει κι ἕναν μοναχό. Ὁ Γρηγόριος δὲν κατηγοροῦσε τὸν ἄλφα ἢ τὸν βήτα μοναχὸ ἢ μοναχή, ὅτι τάχα ἔχουνε σχέσεις σαρκικές. Ἀλλὰ...

λέγονταν πολλὰ καὶ ὁπωσδήποτε ὁ κίνδυνος μεγάλος.

-Δὲν τὸ καταλαβαίνετε, δύστυχοι ἀδελφοί – τούς ἔλεγε καὶ τοὺς ἔγραφε – δὲν τὸ καταλαβαίνετε ὅτι ἁμαρτάνετε; Μοῦ λές, ἀδελφέ, ὅτι «ἐγὼ ἐγκρατεύομαι κι ἂς ἔχω συνείσακτη». Τὸ δέχομαι καὶ μακάρι ἔτσι νὰ εἶναι, μὰ δὲν σκέπτεσαι πόσο σκανδαλίζεις τὸν κόσμο; Οἱ ἄνθρωποι ἔχουνε πάθη, ποὺ δὲν τὰ συγκρατοῦν. Κι ὅταν σὲ βλέπουνε μὲ συνείσακτη, τὸ πρῶτο ποὺ σκέπτονται εἶναι ὅτι κι ἐσὺ δὲ συγκρατεῖς τὰ πάθη σου. Τί ἄλλο νομίζεις θὰ σκεφτοῦν; Ἔπειτα, ἐσὺ μπορεῖ νὰ εἶσαι πολὺ δυνατὸς καὶ νὰ νικᾶς τὸ φυσικὸ πάθος. Ὁ ἄλλος μοναχὸς ὅμως, ποὺ δὲν εἶναι τόσο δυνατός, παίρνει συνείσακτη καὶ ὑποκύπτει, νικιέται. Ἄντεξες τὸν πειρασμὸ σήμερα καὶ μένεις παρθένος, πολὺ ὡραία! Ξέρεις ἂν θὰ ἀντέξεις καὶ αὔριο; Γίνεσαι λοιπὸν αἴτιος μεγάλου κακοῦ. Στὸ κάτω κάτω, ἂν δὲν μπορεῖς νὰ μείνεις παρθένος, ἂς εἶχες παντρευτεῖ. Ὁ γάμος δὲν εἶναι ντροπή! Νόμιμος καὶ «τίμιος» εἶναι κι εὐλογεῖται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μας.

Ὁ βίος τῆς παρθενίας εἶναι ἀνώτερος, ἀλλὰ πρέπει νὰ τὸν τηρεῖς, νὰ μὴν τὸν φαλκιδεύεις. Ἡ γνώμη μου εἶναι ὅτι μὲ τὸ νὰ συναναστρέφονται καθημερινὰ ὁ μοναχὸς καὶ ἡ μοναχή, χάνουνε τὴν καθαρότητά τους, ἀκόμα κι ἂν δὲν ὑποκύπτουνε στὰ πάθη τῆς σάρκας. Διῶχτε μοναχοὶ τὶς συνείσακτες καὶ σεῖς μοναχές τούς συνείσακτους, μὴν ἀτιμάζετε τὴν παρθενία καὶ τὸ μοναχισμό. Ἀνεπηρέαστος ἀπὸ τὴν παρουσία τῆς γυναίκας δὲν εἶναι κανείς!

Γνήσιος ἀσκητὴς εἶναι αὐτὸς ποὺ μηχανεύεται τρόπους νὰ ξεφύγει ἀπὸ τοὺς πειρασμούς, ὄχι αὐτὸς ποὺ τοὺς ἐπιζητεῖ. Ὅταν μόνοι σας φέρνετε πειρασμὸ στὸ σπίτι σας, φέρνετε τὸ θάνατο, διῶχτε τον ἀμέσως! Ἀλλιῶς, κατάρα καὶ γιὰ τοὺς ἄλλους. Ἐλευθερωθεῖτε λοιπόν, οἱ ἴδιοι καὶ νὰ γινῆτε γιὰ τοὺς ἄλλους εὐλογία!

Οἱ φῆμες γιὰ περιπτώσεις συνεισάκτων ἔδιναν κι ἔπαιρναν. Ἀσχήμιες ἀπὸ αὐτοὺς κι ἀπὸ αὐτές, σκανδαλισμὸς τῶν πιστῶν. Καὶ οἱ δικαιολογίες τῶν ἴδιων τῶν συνεισάκτων ἄφθονες. Αὐτὲς ἰδιαίτερα ἐκνευρίζανε τὸ Γρηγόριο, ποὺ ξέσπασε:

-Σὲ ποιὸν τὰ λέτε, ἀδελφοί; Γέρασα κι ἔλιωσα στὴν ἄσκηση καὶ συνεχῶς πολεμάω τὰ πάθη μου… τέλος δὲν ἔχουνε τ` ἄθλια… Θὰ μοῦ πεῖτε τώρα ἐσεῖς ὅτι τὰ νικήσατε καὶ δὲν τὰ φοβόσαστε; Καὶ εἴσαστε ἀκόμα νέοι! Μὰ ὅταν ἐγὼ ἤμουν νέος, τὰ πολέμαγα νύχτα μέρα καὶ ἱδροκοποῦσα νὰ τὰ ὑποτάξω! Κοιμόμουνα στὸ χῶμα, νήστευα τελείως γιὰ μέρες πολλὲς καὶ πάλι δυσκολευόμουνα! Ἔκανα χιλιάδες μετάνοιες, κλεινόμουνα στὸ κελλὶ σαράντα μέρες, τὰ δάκρυά μου μουσκεύανε τὸ μαῦρο ράσο μου. Ἀκόμη καὶ τώρα ποὺ γέρασα φοβᾶμαι τὰ πάθη καὶ ἀσκητεύω. Μένω μόνος μὲ τὰ δέντρα καὶ τὰ θηρία, στοὺς βράχους καὶ στὴν ἐρημιά. Στὸ ἀσκητήριό μου δὲν ἔρχονται καὶ δὲ βλέπω γυναῖκες. Ποιὸν θὰ κοροϊδέψετε, ἀδελφοί, ὅλοι ξέρουμε ὅτι φωτιὰ εἶναι ἡ μία σάρκα καὶ ἄχυρο ἡ ἄλλη… ὅσο πιὸ κοντὰ βρίσκονται, τόσο πιὸ μεγάλος ὁ κίνδυνος. Ν` ἀφήσετε τὶς προφάσεις καὶ νὰ τιμήσετε τὸ ἱερὸ δῶρο τῆς παρθενίας. Ὅποιος ἔχει «ἀγαπητὴ» κι ὅποια ἔχει «ἀγαπητὸ» δὲν βλέπει βασιλεία τοῦ Θεοῦ!

Περιπαιχτικά, τὴν ἐποχὴ ἐκείνη τὴ συνείσακτη μοναχὴ τὴν ὀνόμαζαν «ἀγαπητὴ» καὶ τὸ συνείσακτο μοναχὸ «ἀγαπητό». Καταλαβαίνει κανεὶς τί διασυρμὸς γινότανε.

Τέτοια καὶ χειρότερα εἶχε νὰ ἀντιμετωπίσει ὁ ἐξασθενημένος Γρηγόριος, μὲ πρόσωπα μάλιστα, ποὺ συχνά τοῦ ἤτανε γνωστά. Ἡ περίπτωση ποὺ τὸν στενοχώρησε περισσότερο ἤτανε τοῦ Ἀδελφίου. Πνευματικό του τέκνο, ἀρχοντόπουλο, μὲ πολλὰ χρήματα καὶ ὑποστατικά. Ζοῦσε στὰ Ναύιλα, κοντὰ στὴ Ναζιανζό. Ἐρχότανε καὶ συμβουλευότανε τὸ Γρηγόριο. Τώρα εἶχε καιρὸ νὰ φανεῖ. Καὶ τὰ  μαντάτα φτάσανε μὰ τὸν Εὐπράξιο. Τὸ καὶ τό, γέροντα…

-Ὁ καλό μας Ἀδέλφιος ἀναστάτωσε τοὺς χριστιανούς. Τὶς σκλάβες ποὺ εἶχε ἀπὸ τὸ μακαρίτη πατέρα του, τὶς χρησιμοποίησε γιὰ τὶς ἐπιθυμίες του. Εἶναι αὐτὲς ποὺ ἔδωσες τὴν εὐλογία σου νὰ ἀφοσιωθοῦνε στὸ Θεό, νὰ γίνουν μοναχές. Καὶ τώρα ὑποχρέωσε μερικὲς νὰ γίνουν ἐρωμένες του…

Ἔβαλε τὸ κεφάλι κάτω. Πνίγηκε ἀπὸ ντροπή. Τὸ πνευματικό του τέκνο… Μήπως δὲν μποροῦσε ὁ Ἀδέλφιος νὰ παντρευτεῖ; Ποιὰ ἡ ἀνάγκη νὰ γίνει ἱερόσυλος; Γιατί, αὐτὸς ποὺ ἀφαιρεῖ μὲ ἐκβιασμὸ τὴν παρθενία τῆς ἀφιερωμένης, ἱερόσυλος εἶναι. Ἔγραψε ἀμέσως γράμμα συμβουλευτικὸ καὶ αὐστηρὸ στὸν Ἀδέλφιο καὶ πῆρε τὸ βράδυ νὰ προσεύχεται γι` αὐτόν, νὰ μετανοήσει, νὰ ἐλευθερωθεῖ ἀπὸ τὸν πειρασμό, νὰ σταματήσει καὶ ὁ σκανδαλισμός.

Σιγὰ σιγὰ τὰ πνεύματα ἠρεμοῦσαν. Τὰ νέα ποὺ ἔφερνε ὁ Εὐπράξιος καὶ ἄλλοι περαστικοὶ δείχνανε ὅτι ὁ λόγος τοῦ Γρηγορίου ἒπιανε τόπο. Βέβαια, ὑπῆρχαν οἱ ἀμετανόητοι. Ἀλλὰ πολλοὶ τὸν ἄκουσαν καὶ συμμορφώθηκαν. Εἶχε, ἀγαπητὲ θαυμαστὴ τοῦ Γρηγορίου, δημιουργηθεῖ ἕνα ἱερὸ κλίμα γύρω ἀπὸ τὸ πρόσωπό του. Ἕνας πέπλος μυστηρίου, θὰ λέγαμε. Ἄλλοτε ποίμαινε, ἀγωνιζότανε σὲ δημόσιους χώρους ἢ στεκότανε σὲ θρόνους μεγάλους καὶ μπαινόβγαινε στὰ παλάτια. Τότε κυριαρχοῦσε μὲ τὶς εὐθύνες του καὶ τὸ λόγο του. Τώρα ὅμως;  Τώρα ἡ ἄσκηση καὶ οἱ ἐλλάμψεις, γιὰ τὶς ὁποῖες ὅλοι μάθαιναν, τὸν ἕντυσαν μὲ φωτοστέφανο. Μ` αὐτὸ μπῆκε ὁ ἱερὸς ἄνδρας στὶς καρδιὲς τῶν καλοπροαίρετων χριστιανῶν. Καὶ τὸν ἄκουγαν καὶ τὸν πρόσεχαν ὅσο μποροῦσαν. Γι` αὐτό, ἐνῶ ἄφησε τὸν κόσμο χάριν τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς, ὁ κόσμος ἔστηνε αὐτὶ νὰ ἀκούσει τὴ συμβουλή του, τὴ γνώμη του γιὰ τοῦτο καὶ γιὰ κεῖνο. Ἔτσι ἐπιδρᾶ ὁ ἀσκητής, ἔτσι εὐεργετεῖ τὸν κόσμο, αὐτὸς εἶναι ὁ τρόπος τῆς διακονίας του.