«Ἡ οὐσία τῶν μέσων ἐνημέρωσης δὲν εἶναι ἡ ἐνημέρωση ἀλλὰ ἡ ἐξουσία, ἕνα σύστημα ἀπὸ τὴ φύση του ἐχθρικὸ πρὸς τὴν ἀλήθεια»

 John Pilger, Mondialisation, Καναδάς, Μετάφραση Κριστιᾶν

Ὁ διάσημος δημοσιογράφος John Pilger συμμετεῖχε σὲ μία σειρὰ Ἐρωτήσεις/Ἀπαντήσεις μὲ τον Des Freedman (18 Νοεμβρίου 2014), μέλος τοῦ Media ReformCoalition  (Συνασπισμὸς γιὰ τή  Μεταρρύθμιση τῶν Μέσων Ἐνημερώσεως, Μίντια), μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς κυκλοφορίας τοῦ νέου βιβλίου του Des Freedman  

«The Contradictions of Media Power» (οἱ ἀντιφάσεις τῆς ἐξουσίας τῶν μέσων μαζικῆς ἐνημέρωσης.) 

Ἑξάγαγάμε τὰ καλύτερα ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴν παρέμβαση τοῦ John Pilger, δίνοντας μία ἐπισκόπηση τῆς ἐμπειρίας του καὶ τῆς κατανόησής του γιὰ τὴν ἐξουσία τῶν μέσων μαζικῆς ἐνημέρωσης, ἔχουμε ὅλοι κάτι νὰ....

μάθουμε. Καί ἦταν πραγματικὰ λαμπρός.

Σήμερα τὰ μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης εἶναι, ὅπως τὰ εἶχε περιγράψει ὁ πατέρας τῆς προπαγάνδας Edward Bernays, «μία ἀόρατη κυβέρνηση». 

Ἀποτελοῦν μέρος τῆς κυβέρνησης. Ὑπερασπίζονται τὰ συμφέροντα τῆς κυβέρνησης. Ὁ πρωθυπουργὸς εἶναι ἕνας ἐπαγγελματίας ὑπεύθυνος γιὰ τὶς δημόσιες σχέσεις, καὶ ὄχι ἀπὸ τοὺς καλύτερους. Αὐτός εἶναι, καὶ τίποτα παραπάνω. Δέν πρέπει νὰ τὸν λάβουμε σοβαρὰ ὑπόψη, εἶναι ὁ μοναδικὸς ρόλος του. 

Ἡ θέση αὐτὴ τοῦ ἀποφέρει ὁρισμένες πτυχὲς τῆς ἐξουσίας.

Ἀλλὰ ἡ πραγματικὴ δύναμη βρίσκεται στὴν προπαγάνδα καὶ στὰ μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης.

Σήμερα αὐτὸ ἰσχύει σὲ ὁλόκληρο τὸν πλανήτη.

Κατὰ τὶς προκαταρκτικὲς κινήσεις τῆς εἰσβολῆς στὸ Ἰράκ, ἡ δημοσιογραφία ἔπαιξε κρίσιμο ρόλο γιὰ τὴν ὑλοποίηση τῆς εἰσβολῆς. Ἰδιαίτερα στὶς ΗΠΑ, οἱ ὁποίες  -σύμφωνα μὲ τὸ σύνταγμα-  ἔχουν τὸ πιὸ ἐλεύθερο τύπο στὸν κόσμο.

Ὅταν συζήτησα αὐτὰ μὲ ὁρισμένους διακεκριμένους συναδέλφους στὶς ΗΠΑ καὶ ἐδῶ, στὸν ἀπόηχο τῆς εἰσβολῆς, ὅλοι ἦταν ὁμόφωνοι: ἂν οἱ ἐνδιαφερόμενοι δημοσιογράφοι, στὴν τηλεόραση καὶ στὶς ἐφημερίδες (εἰδικὰ στὴ τηλεόραση, λόγω τῆς δύναμής της), εἶχαν ἀμφιβάλει τὰ ψέματα, ἂν τὰ εἶχαν ἀντιμετωπίσει, ἂν εἶχαν κάνει αὐτὰ ποὺ ὑποτίθεται ὅτι πρέπει νὰ κάνει ἕνας δημοσιογράφος, ἂν εἶχαν, ὅπως τὸ λέει ὁ Dan Rather ἀπὸ τὸ CBS, θέσει τὶς κριτικὲς ἐρωτήσεις, ἀντὶ νὰ ἐνισχύσουν καὶ νὰ ἐπαναλαμβάνουν τὰ ψέματα, ἂν εἶχαν κάνει τὴ δουλειά τους, ὅλοι πίστευαν ὅτι ἡ εἰσβολὴ δὲν θὰ εἶχε λάβει χώρα. 

Τὸ μεγάλο γεγονὸς εἶναι ὅτι τὰ λένε αὐτά, ἐξέχοντα μέλη τῶν μέσων μαζικῆς ἐνημέρωσης στὶς δύο πλευρὲς τοῦ Ἀτλαντικοῦ, ὅτι δηλαδὴ ἂν οἱ δημοσιογράφοι εἶχαν κάνει τὴ δουλειά τους, ἡ εἰσβολὴ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ λάβει χώρα, καὶ ἑκατοντάδες χιλιάδες ἄνθρωποι θὰ ἦταν σήμερα ζωντανοί. Αυτή εἶναι ἡ πραγματικὴ ἐξουσία τῶν μέσων μαζικῆς ἐνημέρωσης.

Ἐργάζεστε σὲ ἕνα σύστημα ποὺ εἶναι ἀπὸ τὴ φύση του ἐχθρικὸ πρὸς τὴν ἀλήθεια. 

Τὸ λέω χωρὶς εἰρωνεία, τὸ πιστεύω πραγματικά. 

Εἶναι ἐχθρικὸ πρὸς τὴν ἀλήθεια. 

Ἀρκεῖ νὰ σημειωθεῖ ἡ ἀντίδραση τῶν μήντιων ἐνώπιον τῶν ἀτόμων ποὺ σημάνουν συναγερμό, ὅπως εἶναι ὁ Edward Snowden, ὁ Julian Assange. Ἡ πικρὴ ἀντίδραση ἐκείνων ποὺ ντροπιάζουν τὰ μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης, ὅλοι μαζὶ στὴν ἴδια χορωδία.

Ὑπάρχει αὐτὸ ποὺ ὀνομάζεται λογοκρισία διὰ παραλείψεως. Δέν μιλᾶτε γιὰ αὐτὰ ποὺ ἐπιλέξατε νὰ ἀγνοήσετε, ἀλλὰ αὐτὰ ξεχνιοῦνται.

Ἂν πάτε πίσω στὸ 2008, οἱ ἱστορίες σχετικὰ μέ τό BBC News, στὶς ἐφημερίδες, οἱ τράπεζες ἦταν ξαφνικὰ ἀπατεῶνες. Ὂταν ἡ Northern Rock κατέρρευσε, οἱ τράπεζες ἦταν ἀπατεῶνες, ἦταν ὅλες ἐκτεθειμένες. Ἡ  Guardian ἦταν γεμάτη μὲ νεκροφόρα ἄρθρα σχετικὰ γιὰ τὸ πῶς οἱ τράπεζες ἦταν σάπιες ἀπὸ μέσα. Ἦταν ἡ εἴδηση τῆς ἡμέρας.

Μία ἐπισκόπηση. Αὐτή ἡ ἱστορία ἐξασθένησε μετὰ ἀπὸ τρεῖς μῆνες καὶ ἄλλαξε ἐντελῶς, δὲν ἦταν πιὰ οἱ τραπεζίτες, ἀλλὰ τὸ ἀποτέλεσμα ἑνὸς ἐθνικοῦ χρέους καὶ μίας ἐλεγχόμενης ἀφήγησης ποὺ βρισκόταν ἐκεῖ καὶ ποὺ ὀνομαζόταν λιτότητα καὶ τὸ χρέος ἔπρεπε νὰ πληρωθεῖ. 

Γιατί; Γιατί ἔπρεπε; 

Τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἀναφέρετε (46% τῶν ἀνθρώπων πιστεύουν ὅτι ἡ λιτότητα εἶναι ὑπερβολικὴ ἢ δὲν εἶναι ἀπαραίτητη), εἶναι ἡ πλειοψηφία. 

Ἂν τὸ καταφέρετε στὶς δημοσκοπήσεις, τὸ 46% εἶναι μία πλειοψηφία. 

Αὐτὸ ἀποδεικνύει ὅτι οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι ἔχουν καταλάβει τὰ μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης. Τούς κατάλαβαν σὲ ὅρους πολέμου, οἰκονομίας, τρόπου ζωῆς. 

Ὡς ἐκ τούτου, ἔχουμε συλλάβει τὴν ἀλήθεια σχετικὰ μὲ αὐτὴ τὴ μαζικὴ ἐγκληματικότητα, ὅλη αὐτὴ ἡ σάπια ἀρχιτεκτονικὴ κατέρρευσε, τέλος πάντων, σχεδόν. Οἱ τράπεζες κρατικοποιήθηκαν ἄνευ ὅρων. Ἡ συνειδητοποίηση τοῦ γιατί συνέβη, ἡ ὁποία ἦταν παροῦσα γιὰ περίπου 6 μῆνες, διαγράφηκε ἐντελῶς μὲ ἕνα πολὺ ἀποτελεσματικὸ σύστημα προπαγάνδας. Δέν ἦταν ὑπαιτιότητα τῶν τραπεζῶν, ἀλλὰ «λάθος μας».

Θὰ ἔπρεπε νὰ σταματήσουμε νὰ χρησιμοποιήσουμε τὸν ὄρο mainstream (κύριο ρεῦμα). Είναι μία λανθασμένη ὁρολογία. 

Ἀκόμη κοιτάζουμε μέσω αὐτοῦ τοῦ πρίσματος ποὺ ὀνομάζουμε mainstream. Δὲν εἶναι καθόλου mainstream. Στήν πραγματικότητα εἶναι ἀκραῖο. 

Ὑπάρχει τίποτα πιὸ ἀκραῖο ἀπὸ μία πληθώρα θεσμικῶν ὀργάνων ποὺ ἐξαπλώνουν παράνομους καὶ ἄπληστους πολέμους, ψέματα γιὰ τὶς οἰκονομικὲς πολιτικές;

Ὑπάρχει ἄραγε τίποτα πιὸ ἀκραῖο ἀπὸ αὐτό; 

Δὲν ὑπάρχει κανένα mainstream ἐκεῖ μέσα. 

Τὸ μεγαλύτερο ἵδρυμα προπαγάνδας, στὴν Ἀγγλία, εἶναι τὸ BBC. Και αὐτὸ ἐπειδὴ εἶναι τὸ πιὸ γνωστό. Ἐπωφελεῖται ἀπὸ τὴ μεγαλύτερη ἀξιοπιστία. Ἡ φήμη του εἶναι παγκόσμια. Κατὰ κάποιο τρόπο μπορεῖ νὰ τὸ ἀξίζει.

Ἀλλὰ στὸ τομέα τῶν εἰδήσεων καὶ τῆς ἐπικαιρότητας, δὲν ὑφίσταται καθόλου. 

Καὶ πάλι, δὲν πρόκειται γιὰ εἰρωνεία. 

Ἔτσι, αὐτὴ ἡ ἰδέα ποὺ ἔχουμε ἐπικεντρώσει σὲ δαίμονες, τὴ Murdoch, τη  Daily Mail  (ἀρκετὰ κακή) ... κατὰ κάποιο τρόπο τὸ Mail καὶ τὸ BBC ἀλληλοσυμπληρώνονται καὶ ἀκολουθοῦνται... πρόκειται νὰ κατανοήσουμε τὸ φάσμα τῆς προπαγάνδας καὶ τὸν τρόπο ποὺ αὐτὸ μᾶς ἐπηρεάζει.

Θὰ ἔπρεπε οἱ δημοσιογράφοι νὰ ἀντιπροσωπεύουν τὸ λαό; 

Ναί, βέβαια, ἀλλὰ ὅπως τὸ εἶπε ἠ Martha Gelhorn: «Κάθε δημοσιογραφία πρέπει νὰ ἀσκεῖται ἀπὸ τὴ βάση, ὄχι ἀπὸ τὴν κορυφή».

Γεγονὸς ποὺ σχεδὸν ποτὲ δὲν συμβαίνει. Καί ὅμως εἶναι κάτι ποὺ πρέπει νὰ διδάξουμε στοὺς νέους δημοσιογράφους. 

Αὐτὰ τὰ βασικὰ πράγματα ποὺ κάνετε, τὶς πιὸ ἀξιόπιστες πηγὲς πληροφοριῶν,  πῶς θὰ ἀναζητήσετε τὴν ἀλήθεια, πρέπει νὰ γίνουν ἀπὸ τὴ βάση. 

 Αὐτὴ εἶναι ἡ ἐμπειρία μου ὡς δημοσιογράφος. 

Καὶ ἔφτασα νὰ συνειδητοποιήσω ὅτι ὅσοι εἶναι πάνω ἀπὸ τὴ βάση, ἰδιαίτερα ἐκεῖνοι ποὺ εἶναι ἐπάνω, δὲν εἶναι ἀξιόπιστες πηγὲς πληροφοριῶν.

John Pilger, Mondialisation

Ἰνφογνώμων