Ἡ πορεία τῆς Εὐρώπης

Τοῦ Βασιλείου Χ. Στεργιούλη, θεολόγου

Ἡ πορεία τῆς Εὐρώπης σήμερα προβληματίζει καθὼς δείχνει νὰ παρεκκλίνει ἀπὸ τὸ ὅραμα τοῦ ἱδρυτῆ της. Ἐκεῖνος ὁραματίστηκε μία ἕνωση τῶν Εὐρωπαϊκῶν κρατῶν στηριγμένη στὴν εἰρήνη καὶ στὴν ἀλληλοβοήθεια. Ἔχοντας ζήσει τὴν ὀδύνη καὶ τὸν ὄλεθρο τοῦ Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, ἤθελε νὰ κυριαρχήσει στὴ γηραιὰ ἤπειρό μας ἀδιατάρακτη εἰρήνη. «Ἡ ριζοσπαστικὴ αὐτὴ ἀποδοχὴ τῆς συμφιλίωσης ἦταν τὸ θεμέλιο πάνω στὸ ὁποῖο οἰκοδομήθηκε ἡ νέα Εὐρώπη μετὰ τὰ τραυματικὰ μεταπολεμικὰ χρόνια» ἔγραψε ἡ ἑλβετικὴ ἐφημερίδα Sie und Er. Ἐμπνευστὴς καὶ θεμελιωτὴς αὐτῆς τῆς ἰδέας ὑπῆρξε ὁ μεγάλος Γάλλος πολιτικὸς Ροβέρτος Σουμᾶν, ὑπουργὸς ἐξωτερικῶν της Γαλλίας γιὰ χρόνια καὶ πρόεδρος τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου τὸ 1958.
Ὀξύνους καὶ στοχαστικός, ὅπως ἦταν, ἀλλὰ καὶ βαθύτατα πιστὸς χριστιανός, διέβλεψε ὅτι ἡ συμφιλίωση καὶ ἡ εἰρηνικὴ συμβίωση τῶν Εὐρωπαίων ἔπρεπε νὰ βασισθεῖ σὲ σταθερὰ πνευματικὰ θεμέλια. Ἔπρεπε νὰ βασισθεῖ στὸ Εὐαγγέλιο. Στὴν περὶ ἀγάπης διδασκαλία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ ἰδίως στὴ διακήρυξη τοῦ «ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σ΄ἑαυτόν». Αὐτὴ ἡ ἰδέα τῆς....

«μὴ βίας» εἶχε συγκινήσει καὶ τὸν μεγάλο πνευματικὸ ἡγέτη τῶν Ἰνδιῶν Μαχάτμα Γκάντι. Βασιζόμενος μάλιστα σὲ αὐτὴ ἐδίωξε χωρὶς πόλεμο τοὺς Ἄγγλους ἀποικιοκράτες ἀπὸ τὴ χώρα του.

Ὁ Ροβέρτος Σουμᾶν, λοιπόν, ποὺ ἀναγνωρίσθηκε ἀπὸ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Συνέλευση «Πατέρας τῆς Εὐρώπης» ἔδινε προτεραιότητα γιὰ τὴν ἕνωση τῆς Εὐρώπης κυρίως στὸν πνευματικὸ παράγοντα καὶ ὄχι στὸν ὑλικὸ καὶ οἰκονομικό. Δὲν ἔβλεπε τὴν Εὐρώπη ἁπλῶς καὶ μόνο ὡς ἕνα οἰκονομικὸ παράγοντα καὶ ἐμπορικὸ μεγαθήριο.

Πόσο δίκαιο εἶχε, τὸ βεβαιώνουν σήμερα τὰ πράγματα, καθὼς γίνεται λόγος περὶ Εὐρωπαϊκοῦ βορρᾶ καὶ Εὐρωπαϊκοῦ νότου καὶ γιὰ «Εὐρώπη δύο ταχυτήτων». Ἐκεῖ, δυστυχῶς, ὁδηγούμαστε βασιζόμενοι κυρίως στὸν οἰκονομικὸ καὶ ἐμπορικὸ παράγοντα. 

Πρὸς τὴν κατεύθυνση τοῦ ὁράματος τοῦ Σουμᾶν, τῆς θεμελίωσης δηλαδὴ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης σὲ πνευματικὰ βάθρα, ἦταν προσαρμοσμένη καὶ ἡ τοποθέτηση τοῦ προέδρου τῆς Βουλῆς τῆς κατὰ τὸ 1984 Δυτικῆς Γερμανίας R. Batzel ὁ ὁποῖος διακήρυξε (Μάρτιος 1984): «Ἡ ἱστορία δείχνει ὅτι οἱ λαοί, ὑπεράνω ὅλων τῶν διαφορῶν τους, ἔγιναν μία οἰκογένεια λαῶν διὰ τῆς πίστεως στὸ Εὐαγγέλιο». Καὶ πρόσθεσε πὼς «Ἡ χριστιανικὴ κληρονομιὰ προσφέρει καὶ σήμερα ἀκόμη τὸ θεμέλιο γιὰ τὴν Ἕνωση τῆς Εὐρώπης». Ὁ δὲ Paul Valery θεωροῦσε θεμέλιό του Εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ τὸ τρίπτυχο: ἑλληνικὸς πολιτισμός, ρωμαϊκὸ δίκαιο, χριστιανικὴ πίστη.

Γιὰ τὸ ρόλο ποὺ διαδραμάτισε ἡ χριστιανικὴ πίστη στὴ διαμόρφωση τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ, μιλάει εὔγλωττα ἡ ἔκδοση τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων, τῆς ὁποίας γιορτάζουμε φέτος τὰ 1700 χρόνια. Ὅπως τόνισε πρὶν ἀπὸ λίγες ἡμέρες (4-12-2013) ὁ πρόεδρος τοῦ Ἰνστιτούτου Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς στὸν χαιρετισμό του πρὸς τὸ Διεθνὲς Συνέδριο μὲ θέμα «Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος καὶ ἡ ἐποχή του», τὸ ὁποῖο διεξήχθη στὴ Θεσσαλονίκη, «Ἡ ἑδραίωση τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀπὸ τὸν Κωνσταντῖνο ὑπῆρξε καθοριστικὴ στροφὴ καὶ βαθιὰ τομή, ποὺ διαμόρφωσε νέες πολιτισμικὲς συνθῆκες σὲ ὁλόκληρη τὴν ἐπικράτεια τοῦ ρωμαϊκοῦ κόσμου, ἐπηρέασε καὶ ἐπηρεάζει μέχρι σήμερα τὴν πορεία καὶ ἐξέλιξη τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ».

Καμιὰ ἕνωση καὶ κοινωνία ἀνθρώπων δὲν μπορεῖ νὰ σταθῆ στηριγμένη ἀποκλειστικὰ καὶ μόνον σὲ οἰκονομικὰ βάθρα. Μόνο ἀληθινὸ καὶ σταθερὸ ὑπόβαθρο κάθε πραγματικῆς συμφιλίωσης καὶ ἀληθινῆς κοινωνίας προσώπων εἶναι ὁ πνευματικὸς παράγοντας. Αὐτὸς εἶναι ποὺ ἐπηρεάζει καὶ τὴ διαμόρφωση τῶν χαρακτηριστικῶν της οἰκονομίας. Τὸ ἔδειξε ὁ Μὰξ Βέμπερ μὲ τὶς ρηξικέλευθες κοινωνιολογικὲς μελέτες του, ποὺ ἀναφέρονται «εἰς τὴν συνάρτησιν τοῦ ἠθικοῦ καὶ τοῦ θρησκευτικοῦ παράγοντος μὲ τὴν διαμόρφωσιν τῶν χαρακτηριστικῶν της οἰκονομίας…».

Εἶναι δὲ παρήγορο τὸ γεγονὸς ὅτι καὶ σήμερα ὑπάρχουν πολιτικοὶ στὴν Εὐρώπη, ποὺ ἐνστερνίζονται καὶ διακηρύσσουν τὴ δική τους πίστη στὸν θεάνθρωπο Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ τὴ σπουδαιότητα τοῦ σεβασμοῦ τοῦ ἠθικοῦ του νόμου. Ὅπως ἔγραψε στὶς 7-9-2013 ἡ ἀθηναϊκὴ ἐφημερίδα «Τὸ Βῆμα», ὁ Πολωνὸς ἡγέτης Λὲχ Βαλέσα τόνισε σὲ συνέντευξη ποὺ ἔδωσε σὲ δημοσιογράφο, φέροντας μάλιστα στὸ ἀριστερό του πέτο κονκάρδα μὲ τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας, τὴν ἀξία τῶν δέκα ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωστὴ πορεία τῆς κοινωνίας. Εἶπε πώς: ¨Μόνο μὲ αὐτὰ τὰ ὄπλα θὰ μπορέσει κανεὶς νὰ πολεμήσει τὸν κυνισμό, ποὺ διακρίνει τὴν ἐποχή μας».

Μακάρι νὰ πληθύνουν αὐτὲς οἱ τοποθετήσεις. Μακάρι νὰ ἀναγνωρίσουν οἱ πολιτικοὶ τὴν ἀξία καὶ τὴ σπουδαιότητα τῆς πνευματικότητας καὶ τοῦ ἠθικοῦ νόμου. Μακάρι νὰ πρυτανεύσουν στὴν πολιτικὴ οἱ ἀρχὲς τοῦ Εὐαγγελίου καὶ ν΄ ἀνατείλουν καλύτερες μέρες στὴ γηραιὰ ἤπειρο καὶ στὸν κόσμο ὅλο. Διαφορετικά…
eleutheria