Menu

28 Αυγ 2010

Γέροντας Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστὴς (2 Νοεμβρίου 1898 – 28 Αὐγούστου 1959): 51 χρόνια ἀπὸ τὴν μακαρία του Κοίμηση

Συμπληρώνονται σήμερα (15 π.ἤμ./ 28 ν.ἤμ. Αὐγούστου 2010), 51 χρόνια ἀπὸ τὴν ὀσιακὴ κοίμηση τοῦ Γέροντα Ἰωσὴφ τοῦ Ἠσυχαστοῦ. Ἑορτὴ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου (πάλ. ἡμερ.), ὅπως τὸν εἶχε ἡ ἴδια πληροφορήσει: «ὅτι θὰ τὸν πάρει στὴν ἑορτή Της».
Τὸ κείμενο ποὺ ἀκολουθεῖ, εἶναι ἀπὸ τὸ ὁμώνυμο βιβλίο τοῦ μακαριστοῦ Γέροντα Ἰωσὴφ τοῦ Βατοπαιδινοῦ, ὑποτακτικοῦ της συνοδείας καὶ πνευματικοῦ τέκνου τοῦ Ὁσίου αὐτοῦ Γέροντα, ποὺ ἀναφέρεται στὸν βίο καὶ τὴν πολιτεία αὐτοῦ του σύγχρονου ἐργάτη καὶ δασκάλου τῆς ἡσυχίας καὶ τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς.[...]Ὅσοι θέλουν «δικαιοῦν ἑαυτοὺς» δὲν θὰ συναντήσουν στοὺς λόγους ἢ τοὺς τρόπους τοῦ Γέροντα οὔτε θεολογικοὺς ὅρους, οὔτε φιλοσοφικὲς ἐκφράσεις, οὔτε ἄψογη ἐκφραστικὴ διατύπωση. Ἀπὸ τὴν νεαρή του ἡλικία ὁ ἀείμνηστος ἐπιθυμοῦσε μὲ δίψα τὴν στροφὴ πρὸς τὸν Θεό, ὅπως προτρέπει ἡ πρώτη καὶ κύρια ἐντολὴ «ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου» καὶ τὴν θεία πνοὴ ποὺ ἀπορρέει κατὰ συνέπεια ἀπὸ ἐκεῖ. Ὑπέμεινε γενναία τὸ «μαρτύριον τῆς συνειδήσεως» μὲ τὸν ἀνύσταχτο ζῆλο τοῦ θείου πόθου καὶ τὰ δάκρυα ἔγιναν γι’ αὐτὸν...«ἄρτος ἡμέρας καὶ νυκτός». «Οὐκ ἔδιδε ὕπνον τοῖς ὀφθαλμοῖς οὐδὲ ἀνάπαυσιν τοῖς κροτάφοις, ἕως οὐ εὔρη τόπον τῷ Κυρίω». Θυμᾶμαι ὅτι μᾶς ἔλεγε• «ἀφ’ ὅτου φόρεσα τὸ ράσο, οὔτε ψωμὶ χόρτασα οὔτε ὕπνο». Ἀσφαλῶς δὲν κυριολεκτοῦσε, ὅταν ἔλεγε ὅτι δὲν χόρτασε ποτὲ τροφὴ καὶ ὕπνο, ἀλλὰ ἐννοοῦσε τὴν συνεχῆ ἔγνοια καὶ ἐπαγρύπνησή του γιὰ τὴν διαφύλαξη τοῦ θείου φόβου, μήπως καὶ ὑποκλαπεῖ ἀπὸ κάποιο πάθος. Ὅταν ζητοῦσε ἔλεος μὲ ἀλάλητους στεναγμοὺς τῆς καρδίας, «αἳ ἐκ τῆς Χάριτος παρακλήσεις τοῦ εὔφραναν τὴν καρδίαν».
Πόσο ποθοῦσε τὴ Χάρη! Πόσο τὴν ἀναζήτησε! Πόσο ἐργάστηκε γι’ αὐτήν! Τὰ σπήλαια καὶ τὰ φαράγγια τοῦ μαρτυροτόκου Ἄθωνα γνωρίζουν ὅλα αὐτά. Ἡ φιλόπονος τήρηση τῆς “πρακτικής” ἐργασίας, στὴν ὁποία ἀγωνιζόταν μὲ ὑπομονὴ «ὡσεὶ νυκτικόραξ ἐν οἰκοπέδω», δὲν ἄργησε νὰ τοῦ προσφέρει τοὺς πρώτους καρπούς, τὴν «ἓν Θεῶ αἴσθησιν». Ὁ ἀδαμιαῖος θρῆνος τοῦ ἔγινε «ἄρτος ἡμέρας καὶ νυκτός». «Ἴνα τί ἀπώσω μὲ καὶ ἴνα τί σκυθρωπάζων πο¬ρεύομαι ἐν τῷ ἐκθλίβειν τὸν ἐχθρόν μου;»… Ὁ ἅγιος Σιλουανὸς ἀναφέρεται πολὺ εὔστοχα στὸν ἀδαμιαῖο θρῆνο• «ὁ πρῶτος θρῆνος ἦταν γιὰ τὴν ἀνεύρεση τῆς Χάριτος «ἀπὸ τὸν κατάλογο τῶν πεπτωκότων», ὁ δεύτερος, ποὺ ἦταν καὶ ὀδυνηρότερος, ἦταν ἡ ἀνάκληση τῆς Χάριτος, ποὺ κρύβεται κατὰ τοὺς μυστηριώδεις τρόπους τῆς λειτουργίας της».
Ὅσο καὶ ἂν προσπάθησα ὁ εὐτε¬λὴς νὰ συλλάβω τὴν λεπτότητα τῶν τρόπων τῶν μυστηρίων τῆς Χάριτος κατὰ τὸ διπλὸ αὐτὸ τρόπο τῆς ἐνεργείας της, δὲν τὸ κατάφερα σωστά, γιατί ὁ Γέροντας συνήθως ἔκλαιε, ὅταν μᾶς ἑρμήνευε αὐτὴ τὴν τέχνη. «Ἕνα σας λέω, παιδιά, μᾶς ἔλεγε, προκειμένου νὰ χάσετε τὴ Χάρη καὶ νὰ ἀγνοεῖτε τὴν ἀνάκλησή της, προτιμῶ νὰ μὴν τὴν βρεῖτε, ὅσο καὶ ἂν σᾶς φαίνεται σκληρό. Γι’ αὐτὸ σας εὔχομαι μᾶλλον πείρα παρὰ Χάρη. Ἡ πείρα φέρνει πολλὲς χάριτες καὶ τὶς ἀνακαλεῖ ἂν ἀποκρυβοῦν, ἀλλὰ ἡ πρόωρη Χάρις δὲν φέρνει καμία πείρα».
Ἀπὸ τὰ κύρια χαρακτηριστικά του Γέροντος περίσσευε ὁ ζῆλος, τὸν ὁποῖο παρέτεινε ὡς τὰ τέλη τῆς ζωῆς του, καθὼς καὶ ἡ λιτότητα καὶ ἡ ὀλιγάρκεια γιὰ χάρη τῆς ἀμεριμνίας καὶ τοῦ ἀπερίσπαστου, τὰ ὁποία συστηματικὰ ἐπεδίωκε. Γιὰ νὰ φρονεῖ ταπεινὰ καὶ νὰ ἐκφράζει τὴν ταπεινοφροσύνη του, μεταχειριζόταν ἰδιαίτερες ἐκφράσεις, ποὺ εἶναι ἀσυνήθιστες στὴν κοινὴ φρασεολογία• ἑρμήνευε ὅμως μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ τὸ βάθος τοῦ ταπεινοῦ του φρονήματος, τὸ ὁποῖο θεωροῦσε πολὺ βασικὸ στὴν ἐν Χριστῷ φιλοσοφία. Τὸ αὐστηρὸ καὶ ἀνελέητο, ποὺ ἐφάρμοζε στὸν ἑαυτό του, δὲν ἐμπόδιζε τὴν ἐλευθερία καὶ εὐρύτητα τοῦ πνεύματος, μὲ τὴν ὁποία διέκρινε τὰ πράγματα ἀναλόγως τῆς φύσεως καὶ θέσεώς τους. Ὁ Γέροντας, ἂν καὶ βρέθηκε στὴν πιὸ κρίσιμη καμπὴ τοῦ συμβιβασμοῦ μὲ τὸν νεωτερισμὸ ποὺ εἰσχώρησε διαμέσου τῶν Ρώσων ὁ ὁποῖος σιγὰ-σιγὰ γινόταν παραδεκτὸς σὲ αὐτὸν τὸν τόπο, δὲν συνθηκολόγησε κατ’ οὐδένα τρόπο. Ἔχοντας ἐπίγνωση τῆς Πατερικῆς κληρονομιᾶς καὶ μὲ ζῆλο στὴν Πατερικὴ παράδοση, δὲν ἀρκέστηκε στὸν ἔξω μόνο τύπο. Ὑπομένοντας ἀθόρυβα τὸν βαρὺ χλευασμὸ τοῦ “πλανεμέ¬νου”, διέσχισε τὸ πέπλο τοῦ συμβιβασμοῦ καὶ σταθεροποίησε τὴν ἀνόθευτη παράδοση «τῆς πράξεως ὡς ἐπίβασιν θεωρίας». Ἔτσι διατήρησε στοὺς Ἀθωνίτες ἡσυχαστὲς τὴν Παλαμικὴ περὶ νήψεως θεωρία. Μὲ τὴν εὐρύτητα τῆς ἐλευθερίας ποὺ τὸν διέκρινε, δὲν δογμάτιζε ποτὲ γιὰ ἕνα τρόπο ζωῆς, παρὰ τὴν αὐστηρότητα τῆς προσωπικῆς του ἔμμονης. Ἀπέδιδε ἴση σπουδαιότητα σὲ ὅλα τὰ μοναστικὰ συστήματα τοῦ Ἄθωνα, ἀρκεῖ ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ νὰ διέπει τὸν κάθε σκοπό, ποὺ πολὺ συχνὰ συνιστοῦσε σὲ ὅσους τὸν ἐπισκέπτονταν γιὰ συμβουλή. Ἂν καὶ ἔδειχνε κατὰ κάποιο τρόπο προτίμηση στὸ σύστημα «τοῦ καθέζεσθαι εἰς ὑπακοὴν πατρὸς πνευματικοῦ», στὶς μικρὲς συνήθως συνοδεῖες, ἐκτιμοῦσε πολὺ καὶ τὸ κοινοβιακὸ σύστημα, ὅταν ἐφαρμόζεται κατὰ τὴν Πατερική μας παράδοση. «Στοὺς ἀληθινοὺς κοινοβιάτες, ἔλεγε, διακρίνεται μία ἰδιαίτερη ἡμερότητα καὶ γαλήνη, καὶ ὄχι στοὺς ἄλλους ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ πολλὲς μέριμνες». Στὸν κελλιώτικο ἐπίσης βίο διέβλεπε πολλὲς εὐχέρειες καὶ μέσα, ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ φέρουν καρποφορία στὴν ἡσυχία καὶ τὴν ἐσωστρέφεια, ἂν στρέφονταν μὲ ἐπίγνωση πρὸς τὴν πνευματικὴ ζωή. Ἀπόδειξη αὐτοῦ, καθὼς μᾶς ἔλεγε, εἶναι ἡ ἐπίδοση στὴ νήψη καὶ τὰ μυστήρια τῆς Χάριτος τῶν τότε κελλιωτῶν, ὅταν τοὺς ἐπισκέφθηκαν οἱ μεγάλοι νηπτικοὶ Πατέρες τὴν ἐποχὴ τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Σιναΐτου καὶ ἔπειτα.
Ἐδῶ ἄς μου ἐπιτραπεῖ νὰ ἐπανέλθω στὸ θετικὸ συμπέρασμα τοῦ μακαρίου Γέροντος γιὰ τὴν νοερὰ ἡσυχία, ὅτι δὲν εἶναι μία μηχανικὴ μέθοδος, ποὺ ὁδηγεῖ στὴν θεία θεωρία, οὔτε πάλι περιορίζεται σὲ ἐποχιακὲς καὶ περιοδικὲς διαστάσεις. Ἡ νοερὰ ἡσυχία, ἂν θεωρεῖται ὡς μέσο γιὰ τὴν συνάντηση τοῦ γήινου ἀνθρώπου μὲ τὸν ὑπερβατικὸ Θεό, δὲν ἐξαρτᾶται μόνο ἀπὸ τοὺς τεχνητοὺς τρόπους, μὲ τοὺς ὁποίους οἱ ἡσυχαστὲς προσπαθοῦν νὰ συγκρατοῦν τὸν νοῦ τους -«καὶ τοῦτο δεῖ ποιῆσαι». Ἡ κύρια ὅμως ὁδὸς εἶναι ἡ μαρτυρία τῆς συνειδήσεως γιὰ τὴν ἀκριβῆ τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν καὶ τὴν συνεχῆ αὐταπάρνηση, ποὺ θὰ συνοδεύεται ἀχώριστα μὲ τὴν ταπείνωση, χωρὶς τὴν ὁποία εἶναι ἀδύνατον νὰ δεῖ κάποιος τὸν Θεό• αὐτὰ προσελκύουν τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἡ νοερὰ λοιπὸν προσευχή, ἡ νήψη καὶ ὁποιοδήποτε ἄλλο στοιχεῖο τοῦ θεωρητικοῦ βίου, δὲν εἶναι ἀποτελέσματα τεχνητῆς προκλήσεως τῆς Χάριτος, ἀλλὰ καρποὶ τῆς ἐν Χριστῷ τελείας ζωῆς.
Φθάσαμε ἤδη στὸ τέλος τῶν ταπεινῶν μας προσπαθειῶν γιὰ τὴν περιγραφὴ μερικῶν ἀπὸ τὰ βιώματα τοῦ ἀειμνήστου Γέροντός μας, καὶ ἔχουμε τὴν ἐπίγνωση τῆς ἀτέλειάς μας, ὅπως καὶ ἀρχικὰ τονίσαμε. Τολμήσαμε τὸ ἔργο αὐτὸ χωρὶς λογοτεχνικὴ ἢ κριτικὴ γνώση μὲ μοναδικὸ κίνητρο τὸν εὐσεβῆ πόθο τῆς ὠφέλειας τοῦ πλησίον καὶ ἀπὸ αἴσθηση τοῦ χρέους ποὺ δημιουργεῖ ἡ εὐγνωμοσύνη πρὸς τοὺς εὐεργέτες.[...]
«Μαρτυρῶν περὶ τούτων ὡς γράψας ταῦτα» δὲν ἀπέβλεψα σὲ κανέναν ἄλλο σκοπό, οὔτε μεταχειρίστηκα καμία ὑπερβολή, ἀλλὰ μᾶλλον παρασιώπησα πράγματα, ὅπως καὶ πρόσωπα ποὺ ἀκόμα ζοῦν. [...]
Σὲ ὅσους ἔχουν αὐτιὰ γιὰ νὰ ἀκοῦν καὶ μάτια γιὰ νὰ βλέπουν δὲν θὰ κρυφτεῖ ἡ Χάρις ποὺ ἐνυπάρχει στοὺς λόγους καὶ τὰ βιώματα τοῦ Γέροντος. Θὰ τοὺς πληροφορήσει ὅτι εἶναι καρποὶ πολλῶν ἀγώνων καὶ κόπων, ποὺ ἀποκομίστηκαν ὡς λάφυρο μίας ὁλόκληρης καὶ γεμάτης κόπους ζωῆς καὶ ἔχουν τὴν σφραγίδα τῆς ἀκέραιης Πατερικῆς παραδόσεως.
Στὶς ἐπιστολές του, ποὺ διασώθηκαν καὶ ἐκδόθηκαν ἀπὸ τοὺς ἐν Χριστῷ ἀδελφούς μου, βλέπει κανεὶς τὸ ἄδολο καὶ φλογερὸ πνεῦμα τοῦ Γέροντος νὰ πάλλει ἀπὸ ζῆλο καὶ ἔνθεο πόθο• πνεῦμα ἰδιάζον ἴσως γιὰ τοὺς πολλούς, ἐξαιτίας τοῦ τρόπου τῆς ἐκφράσεώς του. Δὲν διατυπώνεται ἐνδεχομένως μὲ τὴν πληρότητα τῶν νόμων τῆς τέχνης τοῦ λόγου, φέρει ὅμως τὴν μαρτυρία τοῦ λόγου τῆς Ζωῆς. Πρακτικὲς ἐμπειρίες τῶν προσωπικῶν του ἀγώνων μὲ βάση τὴν Πατερικὴ παράδοση, ποὺ ἀρχίζουν ἀπὸ τὴν μετάνοια καὶ προχωροῦν ὡς τὴν ἐν Θεῶ τελείωση, πείθουν ἰδιαίτερα τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο ὅτι εἶναι κατορθωτὴ ἡ ἐν Χριστῷ ζωὴ καὶ ἀποδεικνύουν στὸν σημερινὸ κυκεώνα τῆς συγχύσεως ὅτι ἡ Εὐαγγελικὴ ἀλήθεια εἶναι ἡ μόνη σώζουσα ἀλήθεια, ὄχι μόνο «τῷ καιρῶ ἐκείνω» ἀλλὰ καὶ σήμερα καὶ πάντοτε. Ὡς ἐδῶ ἐκπληρώνεται καὶ ἕνα μεγάλο μέρος τοῦ ταπεινοῦ σκοποῦ τῆς συγγραφῆς αὐτῆς.
Ἱκετεύω τὸν μακάριο Γέροντα νὰ συγχωρέσει τὶς ἀδυναμίες μου καὶ ὅλους τους ἀναγνῶστες νὰ μὲ κρίνουν μὲ ἐπιείκεια. «Ἀλλά, συμπαθέστατε πατέρα μας, ποὺ μὲ τὴν ἐν Θεῶ στοργή σου βοηθοῦσες, ὥστε κάθε τρόπος καὶ πρόφαση νὰ συντελεῖ στὴν σωτηρία καὶ μὲ τὴν προσευχή σου ἕνωνες μὲ τὸν Θεὸ αὐτοὺς ποὺ εἶχαν ἀπομακρυνθεῖ, θυμήσου τώρα καὶ ἐμᾶς ποὺ εἴμαστε κυκλωμένοι ἀπὸ δυσκολίες καὶ βρισκόμαστε σὲ ἀδυναμία, θυμήσου ὅλα ἐμᾶς τὰ πνευματικὰ παιδιά σου, ὅπως πολλὲς φορὲς μᾶς ὑποσχόσουν ὅτι κανείς μας δὲν θὰ χαθεῖ, καὶ ἱκέτευσε τὴν Δέσποινά μας νὰ χαρίσει στὴν εὐτέλειά μας ταπείνωση καὶ ὑπομονή, ποὺ τόσο ἐπιδίωξες καὶ βρῆκες στὴ ζωή σου. Ἀμήν».

πηγή: ἀποσπάσματα ἀπὸ Γέροντος Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ, Ὁ Γέροντας Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστής. Ψυχωφελῆ Βατοπαιδινὰ 1
Ἀπό:Ἀπόψεις γιὰ τὴν Μονὴ Βατοπαιδίου

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου